مصرف بهینه انرژی و صرفه جویی در انرژی مهم است، چون مهمترین منابع انرژی تجدیدناپذیر هستند و چه برای نفع شخصی چه بر اساس مسئولیت اجتماعیمان بهعنوان شهروند، لازم است روش های کاهش مصرف انرژی را بشناسیم و در این زمینه تلاش کنیم. خوب است ابتدا کمی درباره انرژی بدانیم. به زبان ساده در علم فیزیک «انرژی» چیزی است که برای انجام کار یا حرارت دادن نیاز است. در واقع توانایی انجام کار یا حرارت دادن است و برای اندازه گیری آن از واحدی به اسم «ژول» استفاده میشود. انرژی انواع مختلفی دارد که براساس شکل آزاد شدن و اثرگذاری دستهبندی میشوند. انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل (شامل گرانشی، الکتریکی، مغناطیسی)، انرژی گرمایی، انرژی شیمیایی و انرژی هستهای انواع این مفهوم هستند.
مگر انرژی از بین میرود که باید صرفهجویی کنیم؟
طبق دیدگاه علمی انرژی هیچگاه از بین نمیرود، فقط از شکلی به شکل دیگر یا به جرم تبدیل میشود. سوالی که پیش میآید این است که چرا با وجود اینکه انرژی هیچگاه از بین نمیرود لازم است مصرف انرژی را بهینه انجام دهیم؟ پاسخ ساده است. انرژی مورد نیاز ما انسانها ساده به دست نمیآید، ساده توزیع نمیشود ولی راحت خرج میشود. پس ما برای خودمان و فرزندانمان باید انرژی را بهینه مصرف کنیم، وگرنه کره زمین از پس خودش بر می آید! در حقیقت این جمله که ما باید مراقب محیط زیست باشیم، دفاع از زیست خودمان و دیگر موجودات روی زمین است، نه خود طبیعت.
فراموش شدن اصل نگهداری از انرژی در معماری
بناها باید به شیوهای طراحی و اجرا شوند که در آنها نیاز به سوخت فسیلی کاهش یابد. این اصل در دوره های گذشته هم مورد توجه بوده و امروزه با توجه به افزایش جمعیت بشر، مهمتر شده است. اما متاسفانه به جای اینکه در دوره معاصر این اصل بیشتر رعایت شود، در مواردی حتی فراموش شده است! بنا به این اصل، بر اساس تعامل بنا با اقلیم محلی لازم است تلاش هایی برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی انجام شود و این کار باعث منحصر به فرد شدن معماری و ساختمان سازی در هر جغرافیا و منطقه میشود. اما در عمل ساختمان های امروزی بسیار شبیه به یکدیگر هستند و به نوعی از نظر اساس طراحی و معماری از روی یکدیگر کپی شده اند.
اهمیت کاهش مصرف انرژی در گرمایش جهانی
حتما چند باری اصطلاح گرمایش زمین یا همان Global Warming به گوشتان رسیده است. بر اساس این پدیده که انسانها موجب آن شده اند، میانگین دمای زمین و سطح اقیانوسها سالانه دارد بالا میرود. طی ۱۰۰ سال گذشته کره زمین بهطور میانگین از همیشه آن گرمتر بوده و دهههای پایانی قرن بیستم گرمترین سالهای ۴ قرن اخیر بوده اند. از ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷ ده مورد از گرمترین سالهای زمین ثبت شده اند که در یک قرن و نیم گذشته بی سابقه بوده است. دانشمندان معتقدند فعالیت های صنعتی و تاثیر گازهای گلخانه ای، همچنین استفاده زیاد از سوخت های فسیلی مثل گاز این پدیده را سبب شده اند. البته مواردی مثل فعالیت های آتشفشانی و خورشیدی و زمینگرمایی نیز اثرگذار بوده اند که ارتباط مستقیمی به بشر ندارند. با افزایش آگاهی افراد، کاهش مصرف انرژی و سوخت، ساخت فضای سبز، جلوگیری از سوختن و تخریب جنگلها، بازیافت مواد و استفاده از انرژیهای غیر مضر مثل باد و امواج دریا میتوان جلوی ادامه پدیده گرمشدن زمین و تغییرات اقلیمی را گرفت. خطر اصلی گرمایش جهانی، آب شدن یخچالهای قطبی و به زیر آب رفتن بسیاری از خشکیها است.
روش یک: توجه به برچسب انرژی دستگاهها
سالها است که برچسب انرژی روی لوازم برقی چسبانده میشود تا میزان مصرف انرژی آنها را نمایش دهد. شما هنگام خرید وسایلی مثل یخچال، ماشین لباسشویی، ظرفشویی، آب گرمکن، جاروبرقی و البته خودروی شخصی میتوانید به میزان مصرف انرژی و سوخت توسط آنها توجه کنید. این برچسبها از حرف انگلیسی A تا G طبقهبندی شدهاند. این کار طی سالهای اخیر هم باعث شده تولیدکننده ها به ساخت دستگاههای کممصرف روی بیاورند و هم باعث شده مصرفکنندگان در این زمینه بیشتر توجه کنند. در برچسبهای جدید حروف از A+++ تا D وجود دارند که نشان میدهد اهمیت موضوع دو چندان شده است. خوب است بدانیم دستگاهی با رنگ سبز و رتبه A با وجود مصرف کمتر، بازدهی بالاتری در اختیار مصرفکننده میگذارد. پس نگران ضعیف بودن دستگاه برقی یا خودرو نباشید.
روش دو: استفاده درست از روشنایی
طی سالهای اخیر بسیاری از ما خودمان را عادت دادهایم وقتی اتاقی را ترک میکنیم، لامپها را خاموش کنیم. اما هنوز بسیاری از ما عادتی داریم که باید ترکش کنیم و آن روشن گذاشتن بیدلیل تلویزیون و رادیو است. گاهی از سر تنهایی تلویزیون را روشن میگذاریم با اینکه آن را تماشا نمیکنیم یا در خودرو رادیو روشن است ولی به آن گوش نمیکنیم. نکته دیگر این است که میتوانیم از لامپهای LED به جای لامپهای معمولی استفاده کنیم که هم کیفیت و نوردهی خوبی دارند و هم مصرف برق آنها خیلی کمتر است.
روش سه: نپوشیدن شلوارک در زمستان!
خیلی از ما عادت داریم در فصلهای سرد سال دمای خانه را آنقدر بالا ببریم که مثل تابستان با شلوارک در خانه قدم بزنیم! باید بپذیریم تغییر فصل یک اتفاق جذاب و تغییر جالبی در زندگی ما میتواند باشد و میتوانیم با آغوش باز به استقبال آن برویم. پوشیدن جورابهای بافتنی، لباسهای گرم زمستانی فقط محدود به بیرون از خانه نیست. بسیاری از مردم در کشورهای اروپایی در خانه هم لباس زمستانی در فصل سرد میپوشند و وقتی برخی از آنها به ایران میآیند، از گرمای بالای خانه در زمستان تعجب میکنند.
روش چهار: استفاده از در و پنجره دو جداره
پنجره ها و درهای دو جداره با
پروفیل در و پنجره یو پی وی سی مزایای باورنکردنیای دارند. از یک طرف به مقابله با گرد و خاک در خانه شما کمک میکنند. از طرف دیگر، موجب کاهش مصرف انرژی در خانه شما میشود. میپرسید چطور؟ این در و پنجره ها عایق بسیار خوبی هستند. یعنی سرمای بیرون از پنجره و در را به داخل خانه انتقال نمیدهند و در تابستان هم گرما را وارد منزل نمیکنند. پس مصرف انرژی را در هر فصلی کاهش میدهند و البته اگر این در و پنجره ها را از برند معتبری مثل هافمن تهیه کنید، قطعاً عایق سر و صدا نیز هستند. به این معنا که آسایش شما در خانه با سکوت فراهم میشود.